शब्दरचना
एलेफेनमा रहेका शब्दहरूमा विभिन्न उपसर्ग वा प्रत्यय जोडी नयाँ शब्दको निर्माण गर्न सकिन्छ । यसका साथै दुइटा शब्दको समासबाट नयाँ नामको रचना गर्न सकिन्छ ।
एलेफेनमा रूपमा फेरबदल नगरी विशेषण र क्रियापदलाई पनि नामको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
उपसर्ग
Anti- ले नेपाली उपसर्ग “अ” को काम गर्छ । यसले अभाव वा निषेधको अर्थ बुझाउँछ :
- sosia – समाज → antisosial – असामाजिक
- avion – विमान → antiavional – विमानभेदी
- proton – धनात्मक कण → antiproton – ऋणात्मक कण
Auto- ले नेपाली उपसर्ग “स्व” को काम गर्छ । यसले निजको अर्थ बुझाउँछ :
- respeta – सम्मान → autorespeta – आत्मसम्मान
- flue – प्रवाह → autoflue – शब्द वेष्टन
- adere – टाँसिनु → autoaderente – आश्लिष्ट
Des- ले नेपाली उपसर्ग “निस्” को काम गर्छ । यसले पूर्ववत् गर्ने अर्थ बुझाउँछ । S, Z, X र Y को अगाडि प्रयोग हुँदा सो उपसर्ग सरलीकृत भई de- बन्छ :
- botoni – टाँक लगाउनु → desbotoni – टाँक खोल्नु
- infeta – सङ्क्रमण गर्नु → desinfeta – निस्सङ्क्रमण गर्नु
- jela – जमाउनु → dejela – पगाल्नु
- sifri – इनकोड गर्नु → desifri – डिकोड गर्नु
Inter- ले नेपाली उपसर्ग “अन्तर” को काम गर्छ । यसले आधारपदका सन्दर्भको माझमा अथवा परस्परको अभिप्रायको अर्थ बुझाउँछ :
- cambia – बदल्नु → intercambia – विनिमय गर्नु
- nasional – राष्ट्रिय → internasional – अन्तर्राष्ट्रिय
Media- ले नेपाली “मध्य” को काम गर्छ । यसले केन्द्रको अर्थ बुझाउँछ :
- note – रात → medianote – मध्यरात
- estate – ग्रीष्म → mediaestate – मध्यग्रीष्म
- punto – बिन्दु → mediapunto – मध्य बिन्दु
Non- ले पनि नेपाली उपसर्ग “अ” कै काम गर्छ । यसले अभाव वा निषेधको अर्थ बुझाउँछ । N को अगाडि प्रयोग हुँदा सो उपसर्ग सरलीकृत भई no- बन्छ :
- justa – न्यायपूर्ण → nonjusta – अन्यायपूर्ण
- ativa – सक्रिय → nonativa – निष्क्रिय
- nativa – स्वदेशी → nonativa – विदेशी
- nesesada – आवश्यक → nonesesada – अनावश्यक
- crede – विश्वास → noncrede – अविश्वास
Pos- ले नेपाली “पश्च” को काम गर्छ । यसले पछाडिको अर्थ बुझाउँछ :
- graduada – स्नातक → posgraduada – स्नातकोत्तर
- media – मध्य → posmedia – मध्याह्न
- alveolo – वर्त्स्य → posalveolal – पश्च वर्त्स्य
Pre- ले नेपाली “पूर्व” को काम गर्छ । यसले अगाडिको अर्थ बुझाउँछ :
- graduada – स्नातक → pregraduada – पूर्वस्नातक
- istoria – इतिहास → preistoria – प्रागितिहास
- judi – निर्णय लिनु → prejudi – पूर्वानुमान गर्नु
Re- ले नेपाली उपसर्ग “पुनः” को काम गर्छ । यसले फेरि काम गरेको वा उल्टो काम गरेको अर्थ बुझाउँछ :
- comensa – सुरु गर्नु → recomensa – फेरि सुरु गर्नु
- pleni – भर्नु → repleni – फेरि भर्नु
- paia – तिर्नु → repaia – फेरि तिर्नु
- veni – आउनु → reveni – फिर्ता आउनु
Su- ले नेपाली उपसर्ग “अधो” को काम गर्छ । यसले तल्लो स्तरको अर्थ बुझाउँछ :
- teninte – लप्टन → suteninte – उपलप्टन
- divide – भाग गर्नु → sudivide – प्रतिभाग गर्नु
- consensa – चेतन → suconsensa – अवचेतन
- indise – सूची → suindise – अधोलेख
- campion – च्याम्पियन → sucampion – रनर अप
Supra- ले नेपाली उपसर्ग “अति” को काम गर्छ । यसले माथिल्लो स्तरको अर्थ बुझाउँछ :
- computador – कम्प्युटर → supracomputador – सुपरकम्प्युटर
- pasa – पास हुनु → suprapasa – पार गर्नु
- dramosa – नाटकीय → supradramosa – अतिशयोक्तिपूर्ण
- fem – महिला → suprafem – सुपरवुमन
- natural – प्राकृतिक → supranatural – अलौकिक
Vis- ले नेपाली उपसर्ग “उप” को काम गर्छ । यसले सहायकको अर्थ बुझाउँछ :
- presidente – राष्ट्रपति → vispresidente – उपराष्ट्रपति
- re – राजा → visre – सुबेदार
Bon- र mal- ले क्रमशः राम्रो र नराम्रोका अर्थ बुझाउँछन् :
- parla – बोल्नु → bonparlante – मृदुभाषी
- vende – बेच्नु → bonvendeda – सबभन्दा बढी बिक्री हुने
- dise – भन्नु → bondise – आशीर्वाद दिनु
- veni – आउनु → bonveni – स्वागत गर्नु
- acusa – दोष दिनु → malacusa – निन्दा गर्नु
- comprende – बुझ्नु → malcomprende – गलत बुझ्नु
- nomida – नामक → malnomida – गलत नाम दिइएको
- odorosa – गन्धमय → malodorosa – दुर्गन्धमय
केही शब्दहरूमा सङ्ख्या तथा भिन्नलाई उपसर्गका रूपमा प्रयोग गरिन्छ । त्यसो गर्नाले पारिवारिक नातागोता वा अनुक्रमको बुझिन्छ :
- avo – हजुरबुबा → duavo – जिज्यू
- neta – नातिनी → treneta – जनातिनी
- pede – खुट्टा → cuatropede – चौपाया
- sore – दिदी / बहिनी → duisore – सौतिनी दिदी / बहिनी
- galon – ग्यालन → cuatrigalon – क्वार्ट
प्रत्यय
एलेफेनमा ज्यादाबिधि प्रत्यय स्वरवर्णबाट सुरु हुन्छन् । जब स्वरवर्णमा टुङ्गिने शब्दमा प्रत्यय लगाइन्छ, तब सो स्वरवर्णलाई हटाइन्छ । यदि सो शब्दमा एउटा मात्र स्वरवर्ण थियो भने सो स्वरवर्णलाई शब्दमा जस्ताको तस्तै राखिन्छ :
- fruta – फल → frutosa – फली
- jua – खेल → jueta – खेलौना
- fe – अप्सरा → fein – अप्सरा जस्तो
प्रत्यय जोड्दा एलेफेनमा अस्वीकृत स्वरानुक्रम बन्छ भने उक्त स्वरानुक्रमको दोस्रो स्वरवर्णलाई हटाइन्छ :
- comedia + -iste → (comediiste) → comediste – हास्य कलाकार
यस नियमका दुइटा अपवाद छन् :
- tre + -i → tri
- tre + -uple → truple
क्रियापद बनाउने प्रत्यय
अन्य क्रियापद झैँ प्रत्यय लगाएर बनाइएको क्रियापदलाई पनि सकर्मक र अकर्मक क्रिया] वा [[क्रियापद#नामका_रूपमा_क्रियापद|नामको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
नाम र विशेषणलाई क्रियापदमा रूपान्तर गर्नका लागि -i प्रत्ययको प्रयोग गरिन्छ :
- arco – चाप → arci – चापाकारमा फैलाउनु
- roja – रातो → roji – रातो हुनु
- umida – आलो → umidi – भिजाउनु
- duple – दोबर → dupli – दोबर गर्नु
- saliva – र्याल → salivi – र्याल चुहाउनु
- flor – फूल → flori – फुल्नु
-i ले कुनै साधनको प्रयोग गरेर अथवा कुनै उपाय अपनाएर काम गर्ने अर्थ पनि बुझाउँछ :
- boton – टाँक → botoni – टाँक लगाउनु
- telefon – फोन → telefoni – फोन गर्नु
- sponja – स्पन्ज → sponji – सोस्नु
- pinta – रङ → pinti – रङ लगाउनु
- nom – नाम → nomi – नाम दिनु
विशेषण बनाउने प्रत्यय
अन्य विशेषण झैँ प्रत्यय लगाएर बनाइएका विशेषणलाई पनि गुण वा दोष बुझाउने शब्द र सो गुण वा दोष भएको व्यक्ति वा वस्तुलाई चिनाउने नामका रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
-i ले कुनै विशेष गुण वा दोषसँग सम्बन्ध रहेको अवस्थालाई बुझाउँछ :
- ami – साथी → amin – मित्रवत्
- enfante – बच्चा → enfantin – बचकाना
- fantasma – भूत → fantasmin – भूते
- monstro – राक्षस → monstrin – राक्षसी
- serpente – सर्प → serpentin – सर्पिल
-osa ले केही कुराले भरिपूर्ण रहेको अवस्थालाई बुझाउँछ :
- zucar – चिनी → zucarosa – गुलियो
- oro – सुन → orosa – सुनौलो
- capel – कपाल → capelosa – धेरै कपाल भएको
- crea – बनाउनु → creosa – सृजनात्मक
- jua – खेल → juosa – चञ्चल
- caos – अराजकता → caososa – अराजक
-al ले केही कुरासँग सामान्य सम्बन्ध रहेको अवस्थालाई बुझाउँछ :
- fotografia – फोटोग्राफ → fotografial – फोटोग्राफिक
- nasion – राष्ट्र → nasional – राष्ट्रिय
- siensa – विज्ञान → siensal – वैज्ञानिक
- verbo – क्रियापद → verbal – क्रियापदीय
- erita – दाय → erital – वंशानुगत
- mito – कल्पना → mital – कल्पित
- monce – सन्न्यासी → moncal – मठ
-iste ले कुनै विश्वास अथवा सम्प्रदायमा लागेका व्यक्ति वा सोसँग सम्बन्धित वस्तुलाई बुझाउँछ । नामको अन्त्यमा -isme छ भने त्यसको सट्टामा -iste लाग्छ । व्यक्तिवाचक नामको स्थितिमा भने अन्त्यमा रहेको स्वरवर्णलाई जस्ताको तस्तै छोडिन्छ :
- bigamia – द्विविवाह → bigamiste – द्विविवाही
- otimisme – आशावाद → otimiste – आशावादी
- puria – शुद्धता → puriste – शुद्धतावादी
- Mitra – मिथ्रा → mitraiste – मिथ्रावादी
-an ले कुनै स्थान वा समयसँग सम्बन्ध रहेको अर्थ बुझाउँछ :
- suburbe – उपनगर → suburban – उपनगरीय
- Victoria – भिक्टोरिया → victorian – भिक्टोरियन
-an भाषा तथा जनसमूहलाई बुझाउने पाँच प्रत्ययमध्ये एक हो । अन्य चार प्रत्ययअन्तर्गत -es, -ica, -i र -sce पर्दछन् । एलेफेनमा शब्दलाई सकेसम्म मूल भाषाको शब्दसँग मिलाउन खोजिन्छ जसकारण कहिलेकाहीँ शब्दमा गैर-एलेफेन प्रत्यय जोडिन्छ, कहिलेकाहीँ प्रत्यय नै जोडिँदैन र कहिलेकाहीँ भने मूल शब्दमा नै परिवर्तन गरिन्छ :
- Africa – अफ्रिका → african – अफ्रिकाली
- Frans – फ्रान्स → franses – फ्रेन्च
- Elas – युनान → elinica – युनानी
- Arabia – अरब → arabi – अरबी
- Rusia – रुस → rusce – रुसी
- Europa – युरोप → european – युरोपेली
- Deutxland – जर्मनी → deutx – जर्मन
- Britan – बेलायत → brites – बेलायती
यद्यपि, वक्ताको इच्छाअनुसार सबै देशको नाममा -an प्रत्यय जोड्न सकिन्छ :
- Frans – फ्रान्स → fransan – फ्रेन्च
- Elas – युनान → elasan – युनानी
- Arabia – अरब → arabian – अरबी
- Rusia – रुस → rusian – रुसी
- Deutxland – जर्मनी → deutxlandan – जर्मन
- Britan – बेलायत → britanan – बेलायती
रोग, मानसिक समस्या वा उस्तै प्रकारका समस्याका नामको पछाडि -ica प्रत्यय जोडी सो समस्याले ग्रस्त व्यक्तिलाई बुझाउन सकिन्छ :
- catalesia – धनुष्टङ्कार → catalesica – धनुष्टङ्कार लागेको व्यक्ति
- xenofobia – पक्षपात → xenofobica – पक्षपाती
क्रियापदको अन्त्यमा -nte प्रत्यय जोडी सो क्रियापदको सक्रिय कृदन्त बनाउन सकिन्छ जसले सो क्रियाको कर्ताको अर्थ बुझाउँछ । Es को सक्रिय कृदन्त esente हो :
- ama – माया गर्नु → amante – माया गर्ने
- depende – भर पर्नु → dependente – परतन्त्र
- dormi – सुत्नु → dorminte – सुतिरहेको
- obedi – मान्नु → obedinte – आज्ञाकारी
- pare – देखिनु → parente – स्पष्ट
- es – हुनु → esente – हुँदै गरेको
-nte मा टुङ्गिने नामलाई क्रियाका नामको रूपमा प्रयोग गर्न मिल्दैन :
- La covrente es sur la caxa. – ढकनी बाकसमाथि छ ।
- Covre la caxa es un bon idea. – बाकसलाई छोप्ने योजना राम्रो छ ।
क्रियापदको अन्त्यमा -da प्रत्यय जोडी सो क्रियापदको सक्रिय कृदन्त बनाउन सकिन्छ जसले सो क्रियाको कर्मको अर्थ बुझाउँछ :
- ama – माया गर्नु → amada – प्रिय
- clui – बन्द गर्नु → cluida – बन्द
- conose – जान्नु → conoseda – जानिएको
- jela – जमाउनु → jelada – जमाइएको
- nesesa – चाहनु → nesesada – आवश्यक
- putri – कुहिनु → putrida – कुहिएको
-da लाई क्रियाको भूतकालीन रूप जनाउनका लागि प्रयोग गर्न मिल्दैन :
- La caxa es covreda par la tela. - बाकस कपडाले ढाकिएको छ ।
- La tela ia covre la caxa. - कपडाले बाकसलाई ढाकेको थियो ।
-able ले योग्यता वा दक्षताको अर्थ बुझाउँछ :
- ama – माया गर्नु → amable – स्नेहिलो
- come – खानु → comable – खाद्य
- infla – फुलाउनु → inflable – फुलाउन सकिने
- loda – सराहना गर्नु → lodable – सराहनीय
- nota – उल्लेख गर्नु → notable – उल्लेखनीय
- titila – काउकुती लगाउनु → titilable – काउकुती लाग्ने
नाम बनाउने प्रत्यय
क्रियापदको पछाडि -or लगाउँदा त्यसले सो काम गर्ने व्यक्तिलाई बुझाउँछ । नामको पछाडि लगाउँदा त्यसले सो नामसँग सम्बन्धित काममा संलग्न व्यक्तिलाई बुझाउँछ :
- aida – सहयोग गर्नु → aidor – सहायक
- deteta – पत्ता लगाउनु → detetor – गुप्तचर
- dirije – निर्देश गर्नु → dirijor – निर्देश
- fumi – धूम्रपान गर्नु → fumor – धूम्रपान गर्ने
- gania – जित्नु → ganior – विजेता
- jogla – जादु गर्नु → joglor – जादुगर
- parla – बोल्नु → parlor – वक्ता
- pexa – माछा पकड्नु → pexor – माझी
- carne – मासु → carnor – कसाई
- vaso – भाँडो → vasor – कुमाले
- futbal – फुटबल → futbalor – फुटबल खेलाडी
- tenis – टेनिस → tenisor – टेनिस खेलाडी
-ador ले भने कार्यको समापनका लागि प्रयोग गरिएको साधन वा उपकरणलाई बुझाउँछ :
- caldi – तताउनु → caldador – हिटर
- computa – हिसाबकिताब गर्नु → computador – कम्प्युटर
- fax – फ्याक्स गर्नु → faxador – फ्याक्स मेसिन
- lava – धुनु → lavador – वासिङ मेसिन
- parla – बोल्नु → parlador – लाउड स्पिकर
- surfa – ब्राउज गर्नु → surfador – वेब ब्राउजर
- umidi – आलो बनाउनु → umidador – ह्युमिडिफायर
नाम वा क्रियापदको पछाडि -eria को प्रयोग गर्दा सो वस्तु पाइने ठाउँ वा सो कार्य गरिने ठाउँ भन्ने बुझिन्छ :
- cafe – कफी → caferia – क्याफे
- pan – पाउरोटी → paneria – बेकरी
- beli – सजाउनु → beleria – सैलुन
- campana – घण्टा → campaneria – घण्टाघर
- fruto – फल → fruteria – फलोद्यान
- monce – सन्न्यासी → monceria – मठ
- planeta – ग्रह → planeteria – ताराघर
- xef – मुख्य → xeferia – मुख्यालय
-ia ले गुण वा दोषको भाववाचक नामको रचना गर्छ । -ia मा टुङ्गिने शब्दमा नै सो प्रत्ययको प्रयोग गर्दा शब्दको स्वरूपमा कुनै परिवर्तन हुँदैन :
- ajil – फुर्तिलो → ajilia – फुर्ती
- felis – प्रसन्न → felisia – प्रसन्नता
- jelosa – ईर्ष्यालु → jelosia – ईर्ष्या
- neutra – निष्पक्ष → neutria – निष्पक्षता
- madre – आमा → madria – मातृत्व
- enfante – बालक → enfantia – बाल्यकाल
- sultan – सुलतान → sultania – सलतनत
- fria – चिसो → fria – चिसो
- vea – बुढो → veia – बुढेसकाल
Enfantia र veia जस्ता शब्दहरूले विशेष गुण वा दोषको समयलाई बुझाउँछन् ।
अध्ययनका विभिन्न क्षेत्रका नामको अन्त्यमा ia वा ica लागेका भए तापनि ती प्रत्यय जोडिएर बनेका शब्द नभई मूल शब्द नै हुन् । ती क्षेत्रमा अध्ययनरत वा कार्यरत व्यक्तिलाई बुझाउनका लागि शब्दमा -iste प्रत्यय लगाइन्छ । विभिन्न सम्प्रदाय वा विश्वासलाई अँगालेका व्यक्तिलाई बुझाउन पनि सो प्रत्ययको प्रयोग गरिन्छ :
- jeografia – भूगोल → jeografiste – भूगोलविद्
- psicolojia – मनोविज्ञान → psicolojiste – मनोवैज्ञानिक
- cimica – रसायनशास्त्र → cimiciste – रसायनशास्त्री
- eletrica – विद्युत् → eletriciste – इलेक्ट्रिसियन
- musica – सङ्गीत → musiciste – सङ्गीतकार
- Crixna – कृष्ण → crixnaiste – कृष्णवादी
- ideal – आदर्श → idealiste – आदर्शवादी
- gitar – गितार → gitariste – गितार वादक
- solo – एकल → soliste – एकल कलाकार
- jornal – पत्रिका → jornaliste – पत्रकार
- sicle – साइकल → sicliste – साइकल चालक
-isme ले भने विभिन्न कुराका मत वा सिद्धान्तलाई बुझाउँछ :
- dauiste – ताओ धर्मावलम्बी → dauisme – ताओ धर्म
- altruiste – परहितवादी → altruisme – परहितवाद
- raziste – वर्णभेदी → razisme – वर्णभेद
- sindicatiste – श्रमाधिपत्यवाददी → sindicatisme – श्रमाधिपत्यवाद
- turiste – पर्यटक → turisme – पर्यटन
- simbol – प्रतीक → simbolisme – प्रतीकवाद
- canibal – नरभक्षी → canibalisme – नरभक्षण
कम फलदार प्रत्यय
निम्न प्रत्ययलाई शब्दकोशमा परिभाषित केही शब्दहरूमा मात्र लगाइन्छ ।
-eta ले नामको लघुतावाची अर्थ जनाउँछ । लघुतावाची अर्थअन्तर्गत भित्री लुगा तथा जनावरका बाछा पर्दछन् । क्रियापद तथा विशेषणमा -eta प्रत्यय लगाउँदा सो कार्य वा विशेषताको लघु अर्थलाई बुझाउँछ :
- bebe – शिशु → bebeta – नवजात शिशु
- caro – ठेलागाडी → careta – चक्कागाडी
- imaje – तस्बिर → imajeta – थमनेल
- lente – लेन्स → lenteta – कन्ट्याक्ट लेन्स
- mone – पैसा → moneta – सिक्क
- orolojo – घडी → orolojeta – हाते घडी
- bove – गाई → boveta – बाछो
- ovea – भेडा → oveta – पाठो
- calsa – स्टकिङ → calseta – मोजा
- camisa – कमिज → camiseta – टिसर्ट
- jaca – कोट → jaceta – इस्टकोट
- pluve – पानी पर्नु → pluveta – सिमसिम पानी पर्नु
- rie – हाँस्नु → rieta – खित्का छोड्नु
- parla – बोल्नु → parleta – बातचित गर्नु
- bela – सुन्दर → beleta – आकर्षक
-on ले विशिष्ट तरिकाले विस्तार गरिएको वस्तुको नाम बनाउँछ । यसअन्तर्गत बाहिरी लुगा पनि पर्दछ :
- abea – मौरी → abeon – भमरो
- caxa – बाकस → caxon – क्रेट
- dente – दाँत → denton – खाग
- dito – औँलो → diton – अँगुठो
- padre – बुबा → padron – पितृसत्तात्म
- sala – कोठा → salon – बैठक कक्ष
- seja – कुर्सी → sejon – आरामकुर्सी
- calsa – स्टकिङ → calson – टाइट्स
- jaca – कोट → jacon – ओभरकोट
-eta र -on भने peti र grande का पर्यायवाची शब्द होइनन् । एलेफेनमा un careta grande र un salon peti हुनु पनि सम्भव छ । यिनले खासमा नयाँ शब्दका रचना गर्छन् जसलाई यत्तिकै कुरा गर्दा मूल शब्दका साना वा ठुला रूप भन्न सकिन्छ ।
परिवारका सदस्यलाई सम्बोधन गर्ने नाममा -o र -a लगाई क्रमशः ती शब्दका पुलिङ्गी र स्त्रीलिङ्गी शब्द बनाउन सकिन्छ :
- tio, tia – काका / मामा, काकी / माइजू
फलको नाममा रहेको अन्तिम -a लाई हटाएर त्यसको सट्टामा -o राख्दा सो फल फल्ने रूखको अर्थ बुझिन्छ :
- pera – नास्पाती → pero – नास्पातीको रूख
कहिलेकाहीँ ऐतिहासिक सामाजिक भूमिकाका पदको नाममा -esa प्रत्यय लगाई पदलाई स्त्रीलिङ्गी बनाइन्छ :
- prinse – राजकुमार → prinsesa – राजकुमारी
प्राविधिक शब्दरचना पद्धति
ज्यादाबिधि अन्तर्राष्ट्रिय वैज्ञानिक तथा प्राविधिक शब्दावली युनानी तथा रोमन मूलमा प्राविधिक उपसर्ग र प्रत्यय जोडेर बनाइएको छ । तद्रूप पद्धतिको प्रयोग गरी एलेफेनको लिप्यन्तर नियमावलीको आधारमा एलेफेनमा प्राविधिक तथा पारिभाषिक शब्दको रचना गरिन्छ ।
भिन्न तथा गुणा जनाउनका लागि -i र -uple प्रत्ययहरूको प्रयोग गरिन्छ ।
समस्त शब्द
क्रियापदलाई त्यसको कर्मसँग संयोजन गरी समस्त शब्दको निर्माण गर्न सकिन्छ । सो समस्त शब्दले उल्लिखित वस्तुमाथि उल्लिखित काम गर्ने व्यक्ति वा वस्तुलाई बुझाउँछ :
- corti, ungia – छोट्ट्याउनु, नङ → cortiungia – नङ काट्ने
- covre, table – छोप्नु, टेबुल → covretable – टेबुल पोस
- fura, bolsa – चोर्नु, झोली → furabolsa – चोर
- lansa, petra – फाल्नु, ढुङ्गा → lansapetra – गुलेली
- para, morde – रोक्नु, दंश → paramorde – मुखरोधनी
- para, pluve – रोक्नु, वर्षा → parapluve – छाता
- pasa, tempo – बिताउनु, समय → pasatempo – मनोविनोद
- porta, mone – बोक्नु, पैसा → portamone – बटुवा
- porta, vose – बोक्नु, आवाज → portavose – प्रवक्ता
- brinca, dorso – उफ्रनु, ढाड → brincadorso – मेण्ढक कुद (खेल)
Portavion मा झैँ कर्मको सुरुवातमा रहेको स्वरवर्ण र क्रियापदको अन्त्यमा रहेको स्वरवर्ण एउटै नभएसम्म दुइटै स्वरवर्णलाई समस्त शब्दमा जस्ताको तस्तै राखिन्छ ।
एलेफेनमा दुइटा नामबाट समस्त शब्द बनाउन मिल्दैन । दुइटा नामको बिचमा एउटा सम्बन्ध कारक राख्नुपर्ने हुन्छ । उदाहरणका लागि,
- avia de mar – समुद्री पक्षी
- casa per avias – चिडियाघर
- xef de polisia – प्रहरी महानिरीक्षक
कहिलेकाहीँ यस्ता समस्त सब्दहरूले विशेष अर्थ दिन्छन् र तिनीहरूलाई एउटै शब्दको दर्जा दिइन्छ । उदाहरणका लागि, leon-de-mar (समुद्री सिंह) वास्तवमा सिंह होइन । त्यस्ता स्थितिमा शब्दलाई योजक चिह्नले जोडिन्छ र विशेषणलाई दोस्रो नामको पछाडि राखिन्छ । सिधा अर्थ दिने समस्त शब्दका लागि पनि स्पष्टताका लागि योजक चिह्नले जोड्न सकिन्छ :
- un leon-de-mar grande – एउटा ठुलो समुद्री सिंह
- un leon grande de mar – समुद्रबाट आएको एउटा ठुलो सिंह
- un avion grande de mar – एउटा ठुलो जलविमान (किनभने जलविमान पनि एक प्रकारको विमान नै त हो)
- un avion-de-mar grande – एउटा ठुलो जलविमान (वैकल्पिक)
- un avion de mar grande – एउटा ठुलो जलविमान (अस्पष्ट, समुद्र ठुलो छ भनेको हुन सक्छ)